Niet iedereen laat een testament opstellen door een notaris. Op zich ook niet per se nodig. In het Burgerlijk Wetboek staan duidelijke regels over de afhandeling van een nalatenschap als er geen testament is.
Als je geen testament laat opmaken, dan moeten de erfgenamen samen de erfenis afhandelen en verdelen. Als je het niet echt vertrouwt dat dat in goede harmonie zal gaan, kan je iemand aanwijzen die jouw nalatenschap beheert en afhandelt. Die persoon krijgt de taak van executeur.
Benoeming executeur
De benoeming van een executeur wordt vastgelegd in een akte die een notaris opstelt. Meestal is dat een testament. Maar dat kan ook in een losse akte, waarin alleen de benoeming van de executeur wordt vastgelegd.
De executeur kan een van de erfgenamen zijn, maar dat hoeft niet. Ook kan je bepalen wat een executeur allemaal mag doen. De notaris zet in het testament wie de taak krijgt om als executeur de nalatenschap te beheren en af te wikkelen. Daarbij wordt ook precies beschreven welke bevoegdheden de executeur toegewezen krijgt.
Het is ook nog mogelijk om twee of meer executeurs te benoemen. Daarbij kan geregeld worden dat die alleen samen kunnen handelen, maar ook dat ieder van hen werkzaamheden alleen kan en mag uitvoeren.
Aanvaarding taak als executeur
Niet iedereen zit erop te wachten om jouw nalatenschap te beheren en af te handelen. Hierbij kunnen verschillende redenen een rol spelen. Bijvoorbeeld de lastige materie, de samenwerking met de erfgenamen, kans op onvrede bij de erfgenamen, of het feit dat de executeur in privé aansprakelijk is voor de aangifte erfbelasting. Bij de beslissing om de taak van executeur te aanvaarden, weegt misschien ook nog mee of de executeur loon krijgt voor de werkzaamheden. Het is daarom goed om met degene die je tot executeur wilt benoemen tijdig te bespreken of hij/zij dat ook wel wil.
Voor wie er geen trek in heeft om de taak van executeur te aanvaarden: Er is geen verplichting om deze taak te aanvaarden. Weigeren mag!
Als de executeur zijn taak wil aanvaarden, zet een notaris dat in een verklaring. Dat heet een verklaring van executele. Deze verklaring is het bewijs dat de executeur zijn taak mag en mag uitoefenen. Daarmee krijg je toegang tot de benodigde informatie bij de bank en andere instanties.
Stel dat de aangewezen executeur zijn taak niet meer wil of kan uitoefenen, dan kan je in het testament opnemen dat de executeur de bevoegdheid heeft om zich te laten vervangen. Als dit niet in het testament geregeld is, dan zou de executeur de kantonrechter om ontslag moeten vragen. De rechter benoemt dan een ander tot executeur.
Loon executeur
Je bepaalt zelf in een testament of, en zo ja welk loon de executeur voor zijn werkzaamheden krijgt. Je kunt dus bepalen dat de executeur geen loon krijgt, maar bijvoorbeeld alleen onkosten vergoed krijgt uit de nalatenschap. Het loon hoeft ook niet per se een geldbedrag te zijn. Spullen uit de erfenis kunnen ook een vorm van loon zijn. Als er niets is geregeld in het testament dan geldt de wettelijke beloning van 1% van het vermogen.
Soorten executeurs
Er zijn verschillende soorten executeurs met verschillende bevoegdheden. Hiermee kan vooraf worden bepaald wat de executeur mag doen met de nalatenschap.
Een begrafenisexecuteur mag alleen de uitvaart regelen. Deze executeur heeft de minst vergaande bevoegdheden (één ster executeur). Maar dat betekent niet dat het geheel zonder risico is. De uitvaartkosten kunnen op de begrafenisexecuteur worden verhaald. Dat kan als de executeur de overeenkomst met de uitvaartonderneming heeft gesloten, de nalatenschap negatief is en de erfgenamen de nalatenschap beneficiair aanvaard hebben. In zo’n geval is het verstandig als de begrafenisexecuteur de erfgenamen de opdrachtovereenkomst aan de uitvaartonderneming laat tekenen, zodat zij verantwoordelijk zijn voor de uitvaartkosten.
Over het algemeen krijgt een executeur de taak om de nalatenschap te beheren en de schulden van de nalatenschap te voldoen. Dit betekent bijvoorbeeld de opstelling van een boedelbeschrijving, betaling van facturen en schulden en het doen van aangifte erfbelasting. Deze vorm van executele wordt ook wel beheersexecuteur genoemd (twee sterren executeur; vroeger ook wel executeur-testamentair genoemd). Om te voorkomen dat de erfgenamen wantrouwen krijgen, is het verstandig hen tussentijds op de hoogte van de afwikkeling van de nalatenschap. Sowieso moet de executeur bij het einde van zijn taak verantwoording afleggen aan de erfgenamen.
In het testament kan ook staan dat de executeur zijn taken mag uitvoeren zonder dat hij daarvoor toestemming nodig heeft van de erfgenamen. Dat kan heel handig zijn als er een woning verkocht moet worden. Anders moeten alle erfgenamen samen het eens worden over een taxatie, prijs waarvoor de woning te koop gezet wordt, wat de ondergrens is waarvoor de woning verkocht mag worden, etc. Soms mag hij zelfs de nalatenschap verdelen zonder invloed of toestemming van de erfgenamen. Hij moet alleen wel aan het eind van zijn taak rekening en verantwoording afleggen. Dit heet een executeur-afwikkelingsbewindvoerder (drie sterren executeur).
Voorkomen is beter dan genezen
Als er veel erfgenamen zijn of er is al onvrede onder de kinderen over geld, dan is het verstandig dat iemand buiten de familie taken en bevoegdheden krijgt om de nalatenschap te beheren en af te wikkelen. Het is dus zelfs mogelijk de erfgenamen helemaal buiten spel te zetten door de executeur alle taken en bevoegdheden te geven om de erfenis af te wikkelen en te verdelen zonder dat daarvoor toestemming of akkoord van de erfgenamen voor nodig is.
Wij hebben mediators en erfrechtspecialisten in huis die deskundige hulp kunnen verlenen bij vragen en geschillen over een erfenis. Neem gerust contact op met onze specialisten als je informatie wilt!