Per 1 september jl. heb ik het team van facily LAW verlaten om bij een andere werkgever een nieuwe uitdaging aan te gaan. Hoewel ik uitkijk naar deze nieuwe uitdaging, is het toch altijd jammer dat je daarvoor het “warme nest” van vertrouwde collega’s en cliënten moet verlaten. Ik kan terugkijken op een periode van 2 jaar waarin veel successen zijn geboekt, uitdagingen zijn overwonnen, valkuilen zijn ontweken en waarin wij soms de spreekwoordelijke knuppel in het hoenderhok hebben gegooid. En ook niet onbelangrijk, tussen de dossiers door hebben wij genoeg tijd gehad om met elkaar te lachen.
Nu ook voor mij een dienstverband is geëindigd, leek het mij een goed idee om nog eens stil te staan bij de afwikkeling daarvan. Het is in de meeste gevallen namelijk zo dat een werknemer bij het einde van zijn dienstverband niet precies al zijn vakantiedagen heeft gebruikt. Het kan zo zijn dat het dienstverband bijvoorbeeld halverwege het contractjaar eindigt, maar dat de werknemer in het voorjaar niet op vakantie is gegaan, en dat daardoor nog zeker twee weken vakantie verschuldigd zijn. Wat kan en moet je dan doen als werkgever? Kun je een werknemer, in het geval hij vakantiedagen over heeft, verplichten om deze op te nemen, en zo ja, kun je dan aanwijzen wanneer hij dit zou moeten doen? Kun je er ook voor kiezen om de vakantiedagen als salaris uit te betalen?
Uitbetalen van vakantiedagen
Allereerst wil ik opmerken dat het uitbetalen van vakantiedagen alleen is toegestaan voor de vakantiedagen die meer zijn dan het wettelijke minimum, de zogenaamde “bovenwettelijke vakantiedagen”. Het wettelijke minimum voor vakantiedagen is, op grond van artikel 7:634 lid 1 BW vier keer de normale wekelijkse arbeidsomvang. Dat betekent dat je met een arbeidsovereenkomst van 8 uur per dag / 40 uur per week, per jaar recht hebt op 160 vakantie-uren, oftewel 20 vakantiedagen. Door deze regeling heeft iedere werknemer dus recht op 4 weken vakantie per jaar. Het is echter vaak zo dat op basis van een CAO of andere afspraken in de arbeidsovereenkomst, de werknemer nog een paar vakantiedagen extra krijgt (meestal 4 of 5). Dit zijn dan de bovenwettelijke vakantiedagen.
Hoewel het dus in principe niet toegestaan is, op grond van artikel 7:640 lid 1 BW, om de wettelijke vakantiedagen af te kopen (een werknemer heeft immers recht op rust), geldt dit verbod niet aan het einde van het dienstverband.
Vakantiedagen over aan einde dienstverband
Indien er aan het einde van het dienstverband vakantiedagen over zijn, heeft de werknemer op grond van artikel 7:641 BW recht om deze uit te laten betalen. Het is dus nooit zo dat vakantiedagen verloren gaan. Dat gebeurt alleen als de vakantiedagen zijn verjaard. Daarvoor geldt voor de wettelijke vakantiedagen een termijn van 6 maanden na het jaar waarin deze zijn opgebouwd, en voor de bovenwettelijke vakantiedagen 5 jaren na het jaar waarin deze zijn opgebouwd.
Wat niet veel mensen weten, maar wat wel in artikel 7:641 lid 3 BW is opgenomen, is dat een werknemer bij het uitbetalen van vakantiedagen wel het recht behoudt om alsnog (onbetaald) verlof op te nemen. Dit recht kan hij tegenover een nieuwe werkgever uitoefenen. Het is dus verstandig om aan een nieuwe werknemer te vragen of hij vanuit zijn vorige baan nog recht op onbetaald verlof heeft openstaan, zodat je hier rekening mee kunt houden in het selectieproces.
Het is voor een werkgever niet zonder meer toegestaan om voor een werknemer te bepalen wanneer hij zijn vakantiedagen opneemt, ook niet aan het einde van het dienstverband. Je kunt als werkgever alleen vakantiedagen aanwijzen als je dat vooraf bent overeengekomen met jouw werknemer (bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst) of als dit op grond van de CAO is toegestaan. Echter, zelfs als je deze afspraak hebt gemaakt, dan nog geldt artikel 7:638 lid 3 BW, waarin staat dat een werknemer ten minste twee, al dan niet opeenvolgende, weken naar eigen invulling moet kunnen opnemen. Het is dus zeer onwaarschijnlijk dat een werkgever de werknemer kan verplichten om zijn vakantiedagen aan het einde van het dienstverband op te nemen.
Andersom kan een werknemer zijn werkgever wel vragen om zijn vakantie aan het einde van het dienstverband op te nemen. De werkgever moet dit verzoek in principe goedkeuren, tenzij hij gewichtige redenen heeft om dit niet te doen. Nu is de algemene aanname dat aan het einde van het dienstverband er al snel wordt aangenomen dat er voor de werkgever geen gewichtige redenen aanwezig zijn, omdat de arbeidsovereenkomst toch op korte termijn eindigt. Het afwezig zijn van de werknemer zal dan niet voor een grote verstoring van de bedrijfsprocessen (mogen) zorgen.
Als de werknemer verzoekt om zijn vakantiedagen aan het einde van het dienstverband op te nemen, en de werkgever meent een gewichtig belang te hebben waardoor dit niet mogelijk is, dient hij dit binnen twee weken na het aanvragen door de werknemer (schriftelijk) bekend te maken. Reageert de werkgever niet binnen twee weken op een verzoek voor opname van vakantiedagen, dan staat het opnemen van de vakantie vast.
Vakantiedagen – opnemen of uitbetalen?
Gelet op het bovenstaande kan gesteld worden dat de keuze voor het opnemen of uitbetalen van vakantiedagen aan het einde van het dienstverband voornamelijk bij de werknemer ligt en dat slechts in uitzonderlijke gevallen de werkgever zich tegen deze keuze kan verzetten.
Een mooi praktijkvoorbeeld van dit vraagstuk speelde in een zaak bij de rechtbank Utrecht in 2010. In deze uitspraak had de werkgever het verzoek van de werknemer voor het uitbetalen van de nog niet opgenomen vakantiedagen aan het einde van het dienstverband geweigerd en had, tegen de wens van de werknemer in, de laatste 16,5 dagen van het dienstverband als vakantiedagen aangemerkt, waardoor er niets meer afgekocht hoefde te worden. De werknemer was het hier niet mee eens en vorderde bij de rechtbank uitbetaling van de vakantiedagen. De rechtbank gaf de werkneemster gelijk, maar paste wel een “korting” toe van 4 vakantiedagen, omdat die volgens de arbeidsovereenkomst wel door de werkgever aangewezen mochten worden (hier is belangrijk dat er nog steeds ruim 2 weken aan vakantiedagen resteerde). De werkgever werd vervolgens wel veroordeeld tot het betalen van een verhoging van 20% over de onterecht niet uitbetaalde vakantiedagen, en tot betaling van de proceskosten. Het loont dus zeker de moeite om je vooraf goed te laten informeren, als het gaat om het al dan niet laten uitbetalen van vakantiedagen.
Intrekken van vakantiedagen
Tot slot wil ik nog een opmerking maken over het intrekken van reeds toegezegde vakantiedagen. Dit item was recent in het nieuws, omdat er een tekort aan politieagenten zou zijn, waardoor vakantievierende agenten van hun vakantieadres zouden worden teruggeroepen om hun collega’s te ondersteunen. Hoewel de Nederlandse Politie Bond dit nieuwsbericht later wel heeft ontkracht, roept het toch de vraag op of het überhaupt mogelijk is om een reeds toegezegde vakantie in te trekken.
Het korte antwoord op deze vraag is: Ja. Het is voor een werkgever mogelijk om een reeds toegezegde vakantie in te trekken, met de aantekening dat hij de kosten van het terugreizen en/of annuleren van de vakantie aan de werknemer vergoedt en hem uiteraard in staat stelt om de vakantie op een ander tijdstip alsnog op te nemen. Intrekking van vakantiedagen is, op grond van artikel 7:638 lid 5 BW (Link 4), alleen mogelijk indien daar gewichtige redenen voor zijn en na overleg met de werknemer.
Zoals hiervoor al is gesteld, zal het voor een werkgever moeilijk zijn om aan te tonen dat er aan het einde van het dienstverband gewichtige redenen zijn om een vakantie te weigeren. Een werknemer die aan het einde van zijn dienstverband nog een (korte) vakantie geniet, hoeft zich dus geen zorgen te maken dat hij op het laatste moment nog kan worden teruggeroepen.
Tot slot
Dit artikel zal helaas mijn laatste voor facily LAW zijn. Ik hoop dat mijn artikelen interessant genoeg zijn geweest voor onze lezers, en ik wil graag iedereen bedanken voor hun feedback, zowel positief als negatief. Mocht je in de toekomst nog eens na willen gaan welke artikelen ik in de afgelopen twee jaar heb geschreven, kijk dan eens op onze website. Als je meer achtergrondinformatie of juridisch advies wilt, of als je jouw situatie herkent in één van mijn artikelen (inclusief deze), neem dan contact op met één van mijn collega’s bij facily LAW.
Michiel Manshande
Jurist