Beëindiging van rechtswege van de arbeidsovereenkomst, indien zich in de toekomst een bepaalde gebeurtenis voordoet, kan worden bereikt met een ontbindende voorwaarde. Met het opnemen van een ontbindende voorwaarde in de arbeidsovereenkomst wordt beoogd dat de arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt op het moment van het verwezenlijken van de ontbindende voorwaarde, zonder dat er dus een beëindigingshandeling (opzegging of ontbinding) nodig is. De voorwaarden voor ontbindende voorwaarden zijn:
- de voorwaarde mag niet strijdig zijn met het gesloten stelsel van het ontslagrecht;
- de vervulling van de ontbindende voorwaarde mag niet te beïnvloeden zijn door een van beide partijen;
- de arbeidsovereenkomst moet door het intreden van de ontbindende voorwaarde in feite inhoudsloos zijn geworden.
Dus de ontbindende voorwaarde bij het intrekken of weigeren van een screening mag ingeroepen worden?
Dat zou je inderdaad wel denken. Een beveiliger zonder screening mag volgens de wet geen beveiligingswerkzaamheden uitvoeren, en een beveiligingsbedrijf mag op grond van de wet en de CAO geen personeel in dienst nemen of houden. In het geval van de Schipholpas heeft de rechtbank Noord-Holland toch anders geoordeeld, zo blijkt uit een uitspraak van de kantonrechter. In dit geval betrof het een medewerker van een vrachtafhandelingsbedrijf dat op Schiphol actief is. De medewerker had een arbeidsovereenkomst waarin de ontbindende voorwaarde was opgenomen, dat de overeenkomst eindigt met onmiddellijke ingang van rechtswege indien en zodra aan de werknemer door de daartoe bevoegde instantie geen Schipholpas, nodig voor de uitoefening van zijn werkzaamheden, meer wordt verstrekt, dan wel de Schipholpas wordt ingetrokken of ingenomen. De medewerker werd verdacht van de invoer van verdovende middelen op Schiphol. De Schipholpas werd ingevorderd en conform de arbeidsovereenkomst werd de ontbindende voorwaarde ingeroepen. Volgens de werkgever is de arbeidsovereenkomst van rechtswege geëindigd door het intrekken van de Schipholpas, is de voorwaarde objectief bepaalbaar, niet afhankelijk van de wil van werkgever en het maakt de arbeidsovereenkomst inhoudsloos, omdat de werknemer zonder Schipholpas zijn functie niet meer kan vervullen, terwijl er ook geen andere passende werkzaamheden voorhanden zijn. De werknemer was het hier niet mee eens en wendde zich tot de rechter.
Wat vond de kantonrechter van het inroepen van de ontbindende voorwaarde?
Bij de beoordeling van de rechtsgeldigheid van een ontbindende voorwaarde wordt vooropgesteld dat de voor de arbeidsovereenkomst kenmerkende bescherming van de werknemer, die onder meer tot uiting komt in het wettelijk stelsel van het ontslagrecht, meebrengt dat de geldigheid van een ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst slechts bij uitzondering kan worden aanvaard. Een voorwaarde die redelijkerwijs niet met dat wettelijk stelsel is te verenigen, zal niet tot een beëindiging van rechtswege van de arbeidsovereenkomst kunnen leiden. Van geval tot geval moet worden bezien of een voorwaarde als hiervoor bedoeld is te verenigen met dat wettelijk stelsel. Daarbij komt het mede aan op de aard, inhoud en context van de voorwaarde. In dit geval was de werknemer verdachte en werd de Schipholpas voor de duur van het strafrechtelijk onderzoek, dus tijdelijk, ingetrokken.
Ondanks dat de werkgever de ontbindende voorwaarde in haar ogen terecht inroept, is naar het oordeel van de kantonrechter in het geval van de werknemer niet aan de eerder genoemde voorwaarden voldaan. Het intreden van de ontbindende voorwaarde leunt in het dit geval volledig op de strafrechtelijke verdenking, als gevolg waarvan Schipholpas van de werknemer is ingetrokken. Het enkele feit dat de werknemer wordt verdacht van een strafbaar feit, vormt echter – vanwege de in Nederland geldende onschuldpresumptie en daarbij de uitdrukkelijke ontkenning van de werknemer iets met drugssmokkel te maken te hebben – onvoldoende rechtvaardiging voor een beëindiging van het dienstverband. Datzelfde geldt voor de intrekking van de Schipholpas als gevolg van de tegen de werknemer gerezen verdenking. De kantonrechter is daarom van oordeel dat de ontbindende voorwaarde in het onderhavige geval strijdig is met het wettelijke ontslagstelsel. Daarbij komt dat niet is komen vast te staan dat de arbeidsovereenkomst door het intreden van de ontbindende voorwaarde inhoudsloos is geworden. De Schipholpas is immers slechts tijdelijk – namelijk voor de duur van het strafrechtelijk onderzoek – ingetrokken. Ter zitting heeft de werknemer toegelicht dat hij slechts eenmaal is verhoord door het OM en dat hij geen dagvaarding of besluit van vervolging heeft ontvangen. De werkgever heeft ter zitting ook bevestigd dat, wanneer de werknemer zou worden vrijgesproken of gerehabiliteerd, niets meer aan een wederindiensttreding in de weg zou staan. Gelet hierop is niet uit te sluiten dat er op termijn alsnog inhoud aan de arbeidsovereenkomst kan worden gegeven.
Maak altijd een zorgvuldige overweging bij het inroepen van een ontbindende voorwaarde
Zoals je hierboven gelezen hebt, is het opnemen van een ontbindende voorwaarde en het inroepen hiervan niet altijd succesvol. Zoals uit de uitspraak blijkt, was een verdenking niet voldoende om de ontbindende voorwaarde in te roepen vanwege de onschuldpresumptie en de strijdigheid met het wettelijke ontslagstelsel. Mocht je hierover vragen hebben kun je uiteraard contact opnemen met onze arbeidsrechtspecialisten.